NİZAMİ GƏNCƏVİNİN ŞƏCƏRƏ TARİXİ

   Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvi şəcərəsinin tarixi və bu nəslin yetişdirdiyi görkəmli elm, mədəniyyət və dövlət xadimlərinin həyat və fəaliyyəti elmi əsaslarla tədqiq olunmuşdur. Monoqrafiyada Şeyx Nizaminin Gəncə şəhərini tərk etmədən yüksək təhsil aldığı və öz dövrünün elmlərini mükəmməl surətdə öyrəndiyi tarixi mənbələr əsasında araşdırılmışdır.

TÜRKİYƏ - AZƏRBAYCAN ƏBƏDİ AMAL BİRLİYİNİN GƏNCƏ SƏHİFƏLƏRİ

  Kitabda təqdim edilən araşdırmalar ümumən iki  əsrə yaxın bir dövr ərzində qeyri-müstəqil şəraitdə yaşamış millətimizin dövlətçilik ideyalarının gerçəkləşdirilməsində qardaş Türkiyənin dəstəyi haqdadır. Bu tarixi oçerklərdə bir əsrdən çox Rusiya imperiyasının tərkibində yaşamış Azərbaycan xalqının milli-siyasi ideyasının təşəkkülündə və öz müstəqil dövlətini, mövcudiyyəti qısa zaman kəsiyi müddətində olsa belə, yarada bilməsində, eləcə də yeddi onillik sovet dövründən sonra həmin müstəqilliyinə özünün Ümummilli Lideri, Ulu Öndərinin qətiyyətli əzmi ilə yenidən, bu dəfə əbədi və dönməz şəkildə qovuşmasında Türkiyə amilinin həlledici təsiri və əvəzsiz rolu haqdadır.

   XX əsrin başlanğıcında Azərbaycanın milli ruhlu ziyalılarının təfəkküründə formalaşan müstəqillik ideyasının qaynaqları  da ilk növbədə Türkiyə ilə bağlı idi. Bu ideyaların həyata keçirilməsi ilə Şərq aləmində ilk demokratik dövlət olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918-1920) yarandı. Bu Cümhuriyyətin xilası da çətin məqamda qardaş Türkiyənin köməyi ilə mümkün oldu. Bir neçə il sonra isə  Atatürkün qurmuş olduğu yeni Türkiyə Cümhuriyyəti də Qafqazdakı mürəkkəb  siyasi şəraitdə, Sovet quruluşu çərçivəsində olsa belə, Azərbaycanın siyasi varlığının qorunması və onun sərhədlərinin təsdiqində müstəsna rol oynadı.

NİZAMİ GƏNCƏVİ POEZİYASININ AZƏRBAYCAN BƏSTƏKARLARININ VOKAL ƏSƏRLƏRİNDƏ TƏCƏSSÜMÜ

        Kitabda dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin  poetik irsinin Azərbaycan bəstəkarlarının vokal əsərlərində təcəssümü məsələləri işıqlandırılır.

 VƏTƏN MÜHARİBƏSİ GƏNCƏ ŞƏHİDLƏRİ

  Qədim Gəncə şəhəri uzun əsrlər boyu tarixi reformaların çuğlaşdığı bir əyalət olmaqla yanaşı, onun sakinləri daim dövlətə, dövlətçiliyə və vətənə bağlı insanlar olmuşlar.

   Toplanmış elmi məlumatlara əsasən bu şəhərin sakinləri Usta Bəndər, görkəmli sərkərdə Cavad xan,  1920-ci il Gəncə üsyanı iştirakçlıları  əsrlər boyu yadelli işğalçılara qarşı mübarizə aparmışlar.

  Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Erməni qəsbkartlarına qarşı aparılan döyüşlərdə Gəncənin qəhrəman övladları mərdliklə vuruşmuş 364 nəfər canı bahasına torpaqlarımızı qoruyaraq şəhid olmuşdur.

    Ölkə başçısı, Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin uzun illər ərzində apardığı uzaqgörən siyasəti və ordumuzun maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi nəticəsində 44 günlük ikinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində erməni ordusu darmadağın edilmiş, torpaqlarımız düşmən tapdağından azad olunmuşdur. Bu ölüm-dirim mübarizəsində Gəncəmizin minlərlə igid övladları vuruşmuş, onlardan 97 nəfər əsgərimiz şəhid olmuş, şəhərimizə raket hücumu nəticəsində 26 nəfər mülki şəxs  - uşaq, qoca, qadın həlak olmuşdur.

   Kitab şəhidlərin daim yad edilməsi məqsədilə hazırlanmış və burada qısaca olaraq onların tərcümyi-halı, keçdikləri döyüş yolları,  Ali baş komandan tərəfindən təltifləri  öz əksini tapmışdır.

  Ola bilsin ki, cəbhədə vuruşan əsgərlərimizin bir qisminin itkin düşməsi nəticəsində adları monoqrafiyada öz əksini tapmamışdır, ancaq hər bir toplanan məlumat yeni monoqrafiyada öz əksini tapacaqdır.

GƏNCƏ TARİXİNİN AKTUAL PROBLEMLƏRİ

     Yaşı 2500 ildən artıq olan Gəncə şəhərinin tarixinin aktual poblemlərinə həsr olunmuş II elmi-praktik konfransa təqdim olunan məruzələrdə şəhərin iqtisadi, coğrafi mənzərəsi, sosial münasibətlər, cəmiyyətin strukturu,  hərbi və siyasi hadisələr, əhalinin milli və peşə tərkibi, elm, mədəniyyət və incəsənət məsələləri müəlliflər tərəfindən tədqiq olunaraq işıqlandırılmışdır.

     Monoqrafiya orta və ali məktəblərdə istifadə olunmaqla,  geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuş elmi-tədqiqat əsəridir.

GƏNCƏNİN TARİX YADDAŞI

   Həyatdan vaxtsız köçmüş gənc alim Fərrux Əhmədov özünə əvəz, Azərbaycan tarixinin qaranlıq səhifələrinə işıq saçan sanballı bir abidə qoyub getmişdir. Bu, «Gəncənin tarix yaddaşı»dır. Kitabda Gəncənin uzaq keçmişindən ta XX əsrin ilk onilliklərinədək olan dövrünün tarixi-etnoqrafik mənzərəsi öz əksini tapmışdır.

   Kitab nəinki elm adamları, həmçinin geniş oxucu kütləsi üçün də son dərəcə maraqlıdır.

 MƏHSƏTI  GƏNCƏVİ  DÖVRÜNDƏ  QADIN  GEYİMLƏRİ

   Tarixin müxtəlif  mərhələlərində Gəncədə  və  ətraf  ərazilərdə  (Gəncəbasar) mövcud olmuş  geyimlər  haqqında  elmi əsaslarla  məlumat verilmiş, Gəncəyə məxsus geyimlər bütün  rəngarəngliyi, çoxçeşidliliyi və etnoqrafik  zənginliyi  ilə araşdırılmamışdır.

   “Məhsəti Gəncəvi  dövründə  qadın geyimləri”  kitabında   Gəncə geyimləri  ən xırda hissələrinədək  araşdırılmışdır.  Təqdim olunan  əsərdə qarşıya qoyulan  əsas məqsəd  xalqın  yaratdığı  zəngin maddi-mədəni irsinin itməsinin və yadlar tərəfindən  mənimsənilməsinin qarşısını almaqdır.

   Əsərdə Gəncə bölgəsinin  qadın, kişi və uşaq geyimləri, eləcə də  geyim bəzəkləri müstəqil tarixi-etnoqrafik  araşdırılmaya cəlb olunmuş, çıxarılan nəticələr ümumiləşdirilmişdir.           Kitabda  arxalıq, köynəklər, tumanlar,  şalvarlar, baş geyimləri, saç düzümü və baş bəzəkləri,  ayaq geyimləri,  geyimə köməkçi vasitələr, zinət əşyaları  elmi əsaslarla araşdırılaraq oxucuya təqdim olunur.

   “Məhsəti Gəncəvi dövründə  qadın geyimləri”  kitabı tədqiqatçılar,  ali və orta ixtisas məktəblərinin  tələbələri, dizaynerlər  və milli geyimlərlə maraqlanan  geniş oxucu kütləsi üçün  maraqlı və elmi mənbədir.

   Kitab  XII  əsrdə Gəncə şəhərində anadan olmuş  demokratik ideyaları tərənnüm edən ilk qadın mütəfəkkir şairə, bəstəkar və şahmatçı Məhsəti Gəncəvinin anadan olmasının 900  illik yubileyinə sanballı töhfədir.                    

MUSİQİ  NİIZAMİ  "XƏMSƏ"SİNİN SƏHİFƏLƏRİNDƏ

     Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Şeyx Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”si əsrlər ötdükcə öz dəyərini, təravətini və əhəmiyyətini itirmir. Kitabda şeir, musiqi və təsviri sənətlərinin Nizaminin beş məsnəvisinin səhifələrində qarşılıqlı əlaqələri məsələləri təhlil olunur.

"BLOKADALI LENİNQRADDA NİZAMİ YUBİLEYİ"

        Sankt-Peterburq  Universitetinin  şərqşünaslıq fakültəsinin  professoru Əfrasiyab  Vəkilovun Azərbaycan və rus  dillərində,  nəfis şəkildə yenidən  nəşr olunan  “Blokadalı Leninqradda Nizaminin yubileyi” adlı kitabı    Böyük Vətən  müharibəsinin hökm sürdüyü ağır günlərdə, mühasirə şəraitində yaşayan  Leninqradda dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 800 illik  yubileyinə həsr olunmuş  möhtəşəm gecənin  təşkil olunaraq  keçirildiyindən bəhs edir.        

    Yalnız bir məkanda – o vaxt  blokadada olan  Leninqradda, Ermitajda  keçirilən yubiley tədbirinə həsr olunan kitabda   şəhər əhalisinin qələbəyə,  gözəlliyə, zərifliyə  inamını  itirməməsi faktı   qabarıq cizgilərlə  göstərilmişdir.  Geniş mənada desək, Nizami Gəncəvi faşistlər  tərəfindən mühasirəyə alınmış  Leninqrad şəhərinin və cəsur leninqradlıların hamisi və  mənəvi qoruyucusu  olmuşdur.  

    “Blokadalı Leninqradda Nizaminin yubileyi” adlı kitabı  dahi şairin  yaradıcılığının, şəxsiyyətinin və sovet dönəmində qeyd olunmuş yubileylərin  öyrənilməsi və araşdırılması istiqamətində çox qiymətli  elmi töhfə kimi dəyərlidir. 

    Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880  illiyi münasibətilə nəşr olunan  kitab blokadalı  Leninqradın  tarixi ilə maraqlananlar üçün də  zəngin elmi mənbədir.

NİZAMİNİN LİRİKASI VƏ ...

AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURİYYƏTİNİN PAYTAXTI VƏ MÜBARİZ QƏRARGAHI  GƏNCƏ

     İlk paytaxtı və mübariz qərargahı Gəncə olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti milli istiqlalımızın və dövlətçiliyimizin bərpası olmaqla, tariximizin ən şanlı və qürurverici səhifələrindən biridir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tarix qarşısında dövlətçilik ənənələrinin yüksək olduğunu sübut etməklə, Şərqdə ilk parlament quruluşlu demokratik respublika yaradılmasına nail oldu.

     Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Gəncədə fəaliyyət göstərdiyi müddətdə dövlət idarəçilik sisteminin qurulması və möhkəmləndirilməsinə xidmət edən 210-dan artıq hüquqi akt qəbul etmişdir. Kitabda arxiv sənədləri əsasında təsdiq olunur ki, AXC-nin dövlət kimi formalaşması prosesi Gəncə şəhərində baş vermiş, Qafqaz İslam Ordusu məhz burada yaranıb möhkəmlənmiş və Azərbaycanın əzəli paytaxtı Bakını bolşevik-daşnak  dövləti olan  Bakı  XKS-dən azad etmişdir.

    1920-ci il 28 aprel işğalı ilə beynəlxalq hüquq normalarını kobudcasına pozan XI Qızıl Ordu qoşunları Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini devirsə də, xalqın milli istiqlal ruhunu boğa bilmədi. Məhz bu istiqlal ruhunun oyanışı XX əsrin əvvəllərində itirdiyimiz dövlət müstəqilliyimizin əsrin sonlarında yenidən bərqərar olmasına səbəb oldu. 

AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURİYYƏTİNİN GƏNCƏDƏ QƏBUL ETDİYİ HÜQUQİ AKTLAR VƏ ONUN TARİXİNİN İZAHLI XRONOLOGİYASI (1918 – 1920)

AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURİYYƏTİNİN GƏNCƏ QUBERNİYASINDAN OLAN  DÖVLƏT XADİMLƏRİ

     Monoqrafiyada Müsəlman Şərqində və Türk dünyasında yaranmış ilk demokratik dövlət olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Gəncə Quberniyasını təmsil edən görkəmli dövlət xadimlərini yetişdirən mühitin siyasi-ictimai və sosial-iqtisadi əsəasları tədqiq edilmişdir. İlk dəfə olaraq bu görkəmli şəxsiyyətlərin həyat və fəaliyyətləri sistemli surətdə araşdırılmışdır. Kitabda çoxsaylı elmi ədəbiyyatlardan, arxiv sənədlərindən və tarixi mənbələrdən istifadə olunmuşdur.

     Monoqrafiya vətən tarixi ilə bağlı araşdırmalar edən alimlər, tədqiqatçılar və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.   

APPLIED SIGNIFICANCE OF INVESTIGATION OF HANDICRAFTS BRANCHES IN GANJA CITY  BASED ON INNOVATIVE TECHNOLOGIES
(HISTORICAL-ETHNOGRAPHIC RESEARCH) 

     In this academic work for the first time have been researched the basic typical applied features of traditional handicrafts branches of ancient cultural and urban center Ganja city based on innovative methods and multidisciplinary approach from the point of historical-ethnographic view.

    The edition is addressed to specialists on history, ethnography, ethnology, anthropology and archaeology, also to young scientists on humanities and social sciences.

GƏNCƏ ŞƏHƏRİNDƏ SƏNƏTKARLIQ NÖVLƏRİNİN İNNOVATİV ELMİ TƏDQİQATLAR ƏSASINDA ARAŞDIRILMASININ TƏTBİQİ ƏHƏMİYYƏTİ (TARİXİ-ETNOQRAFİK TƏDQİQAT)     

GƏNCƏ ŞƏHƏRİNİN HƏRB TARİXİ VƏ ŞƏHİDLƏRİ

     Kitab qədim və zəngin maddi və mənəvi irsə sahib olan Gəncə şəhərinin şanlı hərb tarixi və ərazi bütövlüyü, dövlət müstəqilliyi uğrunda canlarını fəda etmiş şəhidlərinə həsr olunmuşdur. Əsərdə Gəncə şəhərindən olmuş görkəmli sərkərdələrin, generalların, şəhidlərin həyat və keçdikləri şərəfli döyüş yolu müfəssəl şəkildə tədqiq olunmuşdur.

    Kitabın gələcək nəşrində üzürlü səbəbdən kitaba daxil olmayan şəhidlərin ailələrindən adlarının daxil olması üçün AMEA Gəncə Bölməsinə  məlumatların verilməsi xahiş olunur.  

GƏNCƏ TARİXİNİN AKTUAL PROBLEMLƏRİ 

     Yaşı 2500 ildən artıq olan Gəncə şəhərinin tarixinin aktual poblemlərinə həsr olunmuş II elmi-praktik konfransa təqdim olunan məruzələrdə şəhərin iqtisadi, coğrafi mənzərəsi, sosial münasibətlər, cəmiyyətin strukturu,  hərbi və siyasi hadisələr, əhalinin milli və peşə tərkibi, elm, mədəniyyət və incəsənət məsələləri müəlliflər tərəfindən tədqiq olunaraq işıqlandırılmışdır.

     Monoqrafiya orta və ali məktəblərdə istifadə olunmaqla,  geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuş elmi-tədqiqat əsəridir.   

NOVRUZ ADƏT-ƏNƏNƏLƏRİ

     Kitabda  qədim tarixi köklərə malik Xıdır Nəbi və Novruz bayramları haqda məlumat verilir. Eyni zamanda unudulmuş adət-ənənələr, bayram süfrəsi və el-oba oyunları oxuculara təqdim olunur.

     Kitab milli-mənəvi dəyərlərimizi öyrənmək və yaşatmaq istəyənlər üçün nəzərdə tutulmuşdur.   

NİGAR RƏFİBƏYLİNİN LİRİKASI    

   GƏNCƏ HÖKMDARI CAVAD XAN VƏ ZİYADOĞLU-QACAR NƏSLİ 

   Kitabda Gəncənin Ziyadoğlu-Qacar nəsli və onun qəhrəman nümayəndəsi, vətən uğrunda şəhid olmuş Cavad xan haqqında tarixi mənbələrə əsaslanan məlumat verilmişdir.

NİZAMİ GƏNCƏVİ ƏSƏRLƏRİNİN ƏLYAZMALARI DÜNYA KİTAB XƏZİNƏLƏRİNDƏ 

     Dünyanın müxtəlif kitabxana fondlarında çap olunmuş kataloqlarında  Azərbaycanın böyük mütəfəkkir şairi Nizami Gəncəvinin ölməz əsərlərinin 900-dən çox əlyazma nüsxəsi, “Xəmsə”dən xülasələr, poemalardan parçalar saxlanılır.

     Hazırki nəşrə “Xəmsə”nin bütöv əlyazmalarının, ayrı-ayrı poemaların, həmçinin şairin lirik şeirlərinin saxlanıldığı əlyazmaların qısa biblioqrafik təsviri daxil edilmişdir.

       1997-ci ildə rus dilində çap olunan bu kitab indi azərbaycan və rus dillərində hazırlanıb nəşr edilir.

         Bu nəşr ədəbiyyat tarixi mütəxəssisləri və şərqşünaslar üçün nəzərdə tutulmuşdur.  

ŞEYX BƏHAƏDDİN 

     Oxucuların müzakirəsinə təqdim olunan “Şeyx Bəhaəddin” kitabı müəlliflər – Şaiq Məmmədov və Təhminə Ağayevanın hərtərəfli axtarışlarının nəticəsi olaraq meydana gəlmişdir. Kitaba daxil edilən materiallarda XVII yüzillikdə yaşayıb-yaratmış Şərqin gorkəmli riyaziyyatçı, astronom, filosof, memar və dövlət xadimi Şeyx Bəhaəddinin həyat və fəaliyyətindən bəhs edilir.

     Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.  

NİZAMİ GƏNCƏVİ 870. "XOSROV VƏ ŞİRİN" 

   Nizami Gəncəvinin əsərləri, o cümlədən «Xosrov və Şirin» poeması ilk dəfədir tərcümə edilmir. Müasir Azərbaycan dilinə bu əsəri ilk dəfə 1947-ci ildə böyük şair Rəsul Rza tərcümə etmişdir. R.Rza o zamanın tələblərinə uyğun olaraq əsəri heca ilə çevirmişdir. Həmin tərcümədə bəzi xırda dəqiq­ləşdirmələrə ehtiyac var idi. Həm də bu gözəl əsəri yazıldığı ölçüdə, əruzun həzəc bəhrinin müsəddəsi-məqsur ölçüsündə tərcümə etməyə ehtiyac duyulurdu. Bu cəhətləri nəzərə alaraq poemanı yazıldığı ölçüdə tərcümə edib oxucuların mühakiməsinə veririk. 

NİZAMİ GƏNCƏVİ 870. "YEDDİ GÖZƏL" 

    Nizami Gəncəvinin “Yeddi gözəl” poemasını çağdaş Azərbaycan dilinə ilk dəfə Məmməd Rahim tərcümə etmişdir. 1940-cı ildə bu tərcümədən bir hissə, 1942-ci ildə isə o, bütöv şəkildə nəşr edilmişdir. Daha sonra əsəri Balaş Azəroğlu tərcümə etmiş və bu tərcümə 1992-ci ildə nəşr olunmuşdur.

     Bu ölməz əsərin elmi mətninin nəşr olunduğunu, aparılan tədqiqatları nəzərə alaraq onu yenidən tərcümə etmək qərarına gəldik. Bu dəfə Nizami əsəri yazıldığı ölçüdə - əruzun xəfif bəhrində tərcümə edilmişdir.

     Ön söz və izahlarda bəzi mətləblərə aydınlıq gətirmişdir. 

NİZAMİ GƏNCƏVİ 870. "İSKƏNDƏRNAMƏ" 

     Nizami Gəncəvi yaradıcılığının ən yüksək zirvəsi və Şərq poeziyasının ən parlaq incisi sayılan "İskəndərnamə" "Xəmsə"nin beşinci kitabıdır. Dahi şair yaradıcılığının əzəmətli yekunu olan bu son əsərində ömrü boyu arzuladığı, lıəyatda görmək istədiyi ideal cəmiyyəti təsvir etmişdir.

     "Şərəfnamə"də İskəndərin elm və siyasət aləmindəki böyük nailiyyətləri göstərilir, onun  tərbiyəsindən,  təhsilindən,  hökmdarlığından,  yürüşlərindən  və  ümumiyyətlə, onun böyük şan-şöhrətə çatmasından bəhs olunur. 

NİZAMİ GƏNCƏVİ 870. "LEYLİ VƏ MƏCNUN" 

    Nizami Gəncəvinin “Leyli və Məcnun” poemasını çağdaş Azərbaycan dilinə ilk böyük Azərbaycan şairi Səməd Vurğun tərcümə etmişdir.1940-cı ildə bu tərcümədən bir hissə, 1942-ci ildə isə o, bütöv şəkildə nəşr edilmişdir.

     Bu ölməz əsərin elmi mətninin nəşr oldunduğunu, aparılan tədqiqatları nəzərə alaraq onu yenidən tərcümə etmək qərarına gəldik. Bu dəfə Nizami əsəri yazıldığı ölçüdə - əruzun həzəc bəhrinin MəfUlü MəfAilün fəUlün ölçüsündə tərcümə edilmişdir.

     Ön söz və izahlarda bəzi mətləblərə aydınlıq gətirilmişdir. 

NİZAMİ GƏNCƏVİ 870. "SİRLƏR XƏZİNƏSİ" 

   «Sirlər xəzinəsi» Nizaminin «Xəmsə»yə daxil olan ilk poemasıdır. Bu poemanın fikir dünyası sahilsiz bir ümman, sənətkarlığı əlçatmaz bir dünyadır. Şair bu əsərdə kainatın, təbiətin, insan həyatının sirlərindən söhbət açır, insanı dinə, imana, insanlığa çağırır. Son yetmiş ildə poema bir neçə dəfə tərcümə olunmuşdur. Bu tərcümə poemanın yazıldığı ölçüdə, əruzun səri bəhrində çevrilmişdir. Oxucular üçün faydalı olacağını düşünürük.     

MƏHSƏTİ GƏNCƏVİ YARADICILIĞI 900. "MƏHSƏTİ GƏNCƏVİ RÜBAİLƏR" 

     Dünya Muzey və  Kitabxanalarında qorunan Məhsəti Gəncəvi rübailəri və miniatürləri   Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin təşəbbüsü ilə  gətizdirilərək Nigar Rəfibəylinin tərcüməsi əsasında təkrar nəşr etdirilmişdir.

MƏHSƏTİ GƏNCƏVİ DÖVRÜNDƏ SƏNƏTKARLIQ

     Kitabda Azərbaycan tarixşünaslığında ilk dəfə olaraq Məhsəti xanım Gəncəvinin yaşayıb-yaratdığı tarixi mərhələdə Gəncədə ənənəvi sənətkarlıq sahələrinin inkişaf tarixi müstəqil mövzu kimi elmi cəhətdən tədqiq olunmuşdur. 

MƏHSƏTİ GƏNCƏVİ YARADICILIĞI 900. "MƏHSƏTİ GƏNCƏVİ RÜBAİLƏRİNDƏ YAŞAYAN GEYİMLƏR"

MİRZƏ ŞƏFİ VAZEH 220. "HİKMƏTLİ SÖZLƏR"

МИРЗА ШАФИ И МУЗЫКА

 SELECTED POEMS. TRANSLATION & INTRODUCTIONS 

SELECTED POEMS. TRANSLATION & INTRODUCTIONS 

31 MART SOYQIRIMI

     Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Gəncə Bölməsinin alimləri tərəfindən hazırlanmış “31 mart soyqırımı (tarixi gerçəkliklər)” kitabında Türkiyə və Azərbaycan torpaqları hesabına erməni dövləti yaratmaq xülyası ilə dinc əhaliyə qarşı cinayətlər törədən, azərbaycanlıları amansızcasına qətlə yetirən, onları ata-baba torpaqlarından zorla qovan, əmlaklarını qarət edən, ebvlərinin yandıran, mədəniyyət abidələrini dağıdan ermənilərin ciyayətkar əməlləri tutarlı tarixi sənədlər və materiallarla araşdırılmışdır.

HEYDƏR ƏLİYEV FONDU VƏ GƏNCƏ

     Kitabda Heydər Əliyev Fondunun on il ərzindəki  fəaliyyəti işıqlandırılmışdır. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO və İSESKONUN xoşməramlı səfiri, millət vəkili Mehriban Əliyevanın elm, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və ümumilikdə xalqın rifahı üçün əhəmiyyətli sayılan bütün sahələrdəki nailiyyətləri, eləcə də  beynəlxalq müstəvidəki uğurları nəzərə çatdırılmışdır.

GƏNCƏ İMAMZADƏ ZİYARƏTGAHI

     Kitabda Gəncə İmamzadə ziyarətgahından tarixiliklə müasir mədəni irsimizi qovuşduran bir abidə və insanların mənəvi kamillik ocağına çevrilmiş müqəddəs bir məkan kimi bəhs olunur.

     Gəncə İmamzadə ziyarətgahı beşinci İmam Məhəmməd Baqirin (ə) oğlu Mövlana İbrahimin adı ilə bağlıdır. İslam Peyğəmbərinin, İmamların  və İmam övladlarının dəfn olunduğu məzarların ziyarət olunması Allaha tovhiddən və imandan sayılır. Odur ki, Gəncə İmamzadə ziyarətgahı xalq tərəfindən daim əziz tutulur və  ehtiramla yad edilir. Kitab İmamzadə ziyarətgahı barədə aparılan ilk tədqqat əsəridir.

     Kitabdan milli-mənəvi dəyərlərimizin öyrənilməsi ilə maraqlanan hər bir kəs istifadə edə bilər. 

MİRZƏ ŞƏFİ VAZEH ARAŞDIRMALARIM VƏ OXUDUQLARIM

 NİZAMİNİN MUSİQİ DÜNYASI 

   Bütün dövrlərin dahi mütəfəkkiri, qüdrətli söz ustadı olan Nizami Gəncəvi ensiklopedik zəka, bilik sahibi olduğunu yaratdığı ölməz “Xəmsə”sində sübut etmişdir. Dünya və kainatı dərk etmənin, insan mövcudatının sirlərini özündə ehtiva edən Nizami poemalarında bəşəriyyətin sahib olduğu bütün elmlərə dair möhtəşəm bilgilər toplanmışdır.

    Mərhum musiqişünas alim Rauf İsmayılzadənin 2004-cü ildə qələmə aldığı “Nizaminin musiqi dünyası” əsərində Nizami Gəncəvi poemalarına əsasən İntibah dövrü Gəncəsinin mədəni həyatında önəmli yer tutan musiqi alətləri, məşhur musiqiçilər və s. haqqında dəyərli materiallar toplanmışdır.

    Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi ili” elan olunmasını əsas tutaraq “Nizaminin musiqi dünyası” əsəri təkrar nəşr olunmuşdur.

    Əsər Qədim Gəncənin mədəni həyatı, incəsənəti ilə maraqlanan elm adamları, musiqişünaslar, geniş oxucu kütləsi üçün əhəmiyyətlidir. 

NİZAMİ GƏNCƏVİ VƏ AZƏRBAYCAN XALQ YARADICILIĞI

   Kitab Məmməd Ələkbərovun Bakı Dövlət Universitetinin kitabxana­sında qorunan “Nizami Gəncəvi və Azərbaycan xalq yaradıcılığı” adlı dissertasiya işinin əlyazması əsasında AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda transliterasiya olunaraq monoqrafiya halında çapa hazırlanmışdır. Monoqrafiya Nizami irsini öyrənən tədqiqatçılar, filoloji təhsil alan tələbələr və şairin yaradıcılığına maraq göstərən geniş oxucu kütləsi üçün  nəzərdə tutulmuşdur.  

MİRZƏ MEHDİ NACİ "SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ"

     Mirzə Mehdi Naci (1805-1883) XIX əsrin maraqlı ədəbi simalarından biridir. Onun "Divan"ı M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun əlyazmalar fondunda (inv: B-71:2746) saxlanılır. Təbib, həkkak və şair olan Nacinin yaradıcılığı haqqında ədəbiyyat tarixlərimizdə söhbət açılmamış, sadəcə bir həcvçi şair kimi adı çəkilmişdir. Halbuki Naci  

NİZAMİ GƏNCƏVİ OBRAZI BƏDİİ ƏDƏBİYYATDA

    Nizami Gəncəvi dühası əsrlərlə Azərbaycan şairlərinin, ədiblərinin, mütəfəkkirlərinin yaradıcılıq yolunu işıqlandırdığı kimi orta əsrlərdən etibarən şairin özü də bədii ədəbiyyatın obrazına çevrilmiş, nəticədə haqqında saysız-hesabsız bədii əsərlər meydana gəlmişdir. Miqyasa gəlməyəcək dərəcədə çox olan bu bədii əsərlərin mövcudluğu Nizami Gəncəvinin bir Azərbaycan şairi olduğunun və mənsub olduğu xalqın genetik yaddaşında daim zirvə təşkil etməsinin bariz nümunəsidir. Monoqrafiyada dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvi haqqında orta əsrlərdən başlayaraq bu günə qədər Azərbaycan ədəbiyyatının lirik, epik və dramatik növlərində yazılan bütün bədii əsərlər onlara həsr edilən monoqrafiyaların, məqalələrin məzmunu kontekstində müəllifin fikirləri ilə tədqiq və təhlil süzgəcindən keçirilmişdir. Monoqrafiya geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. 

 AZƏRBAYCANIN QƏRB BÖLGƏSİNİN FAYDALI BOYAQ BİTKİLƏRİ

   Kitabda Azərbaycanın Qərb bölgəsində yayılmış boyaq bitkilərindən toxuculuqda, yeyinti sənayesində, tibbdə və kosmetikada işlədilən təbii  boyaqların alınma üsullarından bəhs edilir. Bu boyaqlar ekoloji təmiz  olduqları kimi, iqtisadi səmərəlidir. Elmi axtarışlar sayəsində 40 növdən çox bitki növünün istifadəsi imkanları, təbii ehtiyyatları və xalq təsərrüfatı əhəmiyyəti öz əksini  tapmışdır.

   Kitab geniş oxucu kütləsi, sənaye və tibb işçiləri, eləcə də ali məktəblərdə tədris üçün dərs vəsaiti kimi nəzərdə tutulmuşdur. 

 BİTKİLƏR MÜALİCƏ MƏNBƏYİDİR

    Respublikamızda dərman əhəmiyyətli, efir yağlı, vitaminli, yemək üçün yararlı, aşı maddələri ilə zəngin, alkoloidli və boya maddələri  ilə zəngin 600 növdən artıq dərman bitkisi ehtiyatı vardır. Müasir dövrdə elmi-praktik təbabət bitkilərindən alınan yeni dərman preparatları ilə daim  zənginləşir. Eyni zamanda yaşadığımız indiki şəraitdə bitki mənşəli dərmanlara ehtiyac getdikcə artır. Bu baxımdan müalicə əhəmiyyətli dərman bitkiləri haqqında qısa və yığcam məlumat vermək böyük əhəmiyyət kəsb edir. Yuxarıda deyilənləri nəzərə alarq müəlliflər alfavit qaydası ilə 265-ə yaxın dərman bitkisi haqqında məlumatları kitabça şəklində nəşr etdirməyi vacib bilmişlər.

    Kitabda ayrı-ayrı dərman bitkilərinin bəzilərinin toplama vaxtı, qurudulma qaydaları, tərkiblərində olan təsiredici maddələr geniş şərh edilmişdir.

    Kitabdan tibb işçiləri, əczaçılıq, tibb fakültəsinin tələbə və müəllimləri, elmi işçilər, həmçinin geniş oxucu kütləsi istifadə edə bilər.

 GƏNCƏ FOLKLORU ANTALOGİYASI I KİTAB

        Gəncə Regional Elmi Mərkəzin nəşr etdirdiyi «Gəncə Folkloru Antologiyasi» kitabında qədim Gəncənin misilsiz ilahi dəyərə malik folklor inciləri toplanmışdır.

 GƏNCƏ FOLKLORU ANTALOGİYASI II KİTAB

     AMEA Gəncə Regional Elmi Mərkəzin nəşr etdirdiyi «Gəncə folkloru antologiyası» silsiləsindən olan bu yeni cilddə Gəncəbasara aid mərasimlər, nağıllar, dastanlar, aşıqlar və el şairlərinin yaradıcılığından əlvan və təkrarsız söz inciləri toplanmışdır.

GƏNCƏ FOLKLORU ANTALOGİYASI III KİTAB

        Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Gəncə Bölməsi Humanitar Tədqiqatlar İnstitutunun nəşr etdirdiyi “Gəncə folkloru antologiyası” silsiləsindən olan bu kitabda qədim Gəncənin zəngin və bənzərsiz şifahi xalq ədəbiyyatı örnəkləri toplanmışdır.

 KİMYA, EKOLOGİYA VƏ SAĞLAMLIQ

    Geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuş bu kitabda ətraf mühitin aktual problemləri, onu çirkləndirən əsas təbii mənbələr, insan orqanizminə belə amillərin təsiri və onun aradan qaldırılması yolları haqqında geniş məlumat verilir.

    Kitabda, həmçinin bəzi kimyəvi element və maddələrin insan orqanizminə təsiri kimi vacib problemlərdən də bəhs edilir.

MİRZƏ ŞƏFİ VAZEH YARADICILIĞINDA DİN VƏ DÜNYƏVİLİK

     Kitab görkəmli Azərbaycan şair və mütəfəkkiri Mirzə Şəfi Vazehin anadan olmasının 220 illik yubileyinə həsr olunur.